Melk ongezond? Waarom jij wel of geen zuivel zou moeten drinken.

Is melk ongezond?

Rond melk hangt een zweem van mysterie en de meningen zijn flink verdeeld. Is het nou goed of slecht voor je? Moet je nou wél of geen zuivel drinken? Is melk ongezond?

Vroeger had je dit probleem niet. Je kwam thuis van school, je dronk een glas melk en ging je weer door met je leven. Vandaag de dag is dat wel andere koek. Melk heeft namelijk de titel ‘witte sloper’ gekregen. Maar klopt dat? Is melk écht zo slecht? En wat is het verschil tussen koemelkallergie en lactose intolerantie? Dit artikel geeft voor eens en altijd antwoord op die vraag.

Wat is melk?

Melk is een product dat afkomstig is uit de melkklier van koeien, geiten, schapen of buffels. In dit artikel gaat het uitsluitend over koemelk, simpelweg omdat dit in Nederland het meest wordt gebruikt. Koeien spelen, door hun productie van melk, dan ook een grote rol in Nederland.

In onze weilanden lopen maar liefst 1,63 miljoen koeien rond die maar liefst 8000 liters melk per jaar produceren. Samen produceren zij jaarlijks dan weer 12,5 miljard kilogram melk en daarvan exporteren we 65% naar het buitenland. En hoewel de melkconsumptie daalt, bijvoorbeeld door uitspraken als ‘melk de witte sloper’, kunnen we onszelf nog steeds betitelen als flinke melkdrinkers (1-5).

Voedingsstoffen in melk

Melk is een product met zogezegd een hoge nutriëntdichtheid. In onze taal: melk bevat veel voedingsstoffen. De eiwitten in melk zijn van hoge kwaliteit en het gehalte aan essentiële aminozuren is hoog. Melk bevat maar liefst 19 van de 21 aminozuren waaronder alle essentiële aminozuren en is daardoor een uitstekende bron voor eiwitten. Vanwege deze eigenschappen is melk voor de industrie een interessant product en wordt het veel verwerkt in bijvoorbeeld supplementen.

Naast deze eiwitten vormen vetten en koolhydraten een bestanddeel van melk. De vetten in melk zijn hoofdzakelijk verzadigde vetten en de koolhydraten zitten in de vorm van lactose in melk. De hoge nutriëntdichtheid in melk wordt vervolgens helemaal compleet gemaakt door de B-vitamines B2, B6 en B12 en daarnaast mineralen zoals calcium, fosfor, kalium, magnesium en zink. Al die voedingsstoffen samen maakt melk tot een nutriëntrijk product (6-10).

Koemelkallergie

Voor sommige mensen die een koemelkallergie hebben kan melk een witte sloper zijn. Het gaat hierbij echter om een klein percentage en waarschijnlijk kun jij er gewoon tegen. Zo niet, dan kan dit oprecht vervelend zijn; bij een koemelkallergie ontstaat er namelijk een allergische reactie.

Dit ontstaat door eiwitten die in melk zitten. Het afweersysteem ziet deze eiwitten als lichaamsvreemde stoffen en maakt vervolgens antistoffen aan. Dit geeft klachten die heftig kunnen zijn. Klachten kunnen plaatsvinden in je huid, slijmvliezen, maag-darmkanaal of luchtwegen.

Deze allergie komt voornamelijk voor bij jonge kinderen (2-3%), maar gelukkig groeien ze daar overheen. Conclusie: het komt niet veel voor (11-12).

Lactose-intolerantie

Naast een koemelkallergie bestaat er ook nog de lactose-intolerantie. Ook hierbij kan melk een witte sloper zijn. Ook hierbij, gelukkig maar, komt dit niet vaak voor. Bij een lactose-intolerantie wordt er in het lichaam het enzym lactase te weinig aangemaakt. Dit enzym is normaal nodig om lactose goed af te kunnen breken. Doordat dit enzym niet of onvoldoende wordt aangemaakt komt lactose onverteerd in de dikke darm terecht. Dit geeft klachten zoals winderigheid, diarree, buikpijn of krampen, maar zoals ik al begon te zeggen, dit komt gelukkig niet veel voor (12-13).

Krijg je kanker van melk?

Boze tongen willen soms nog weleens beweren dat je van melk drinken kanker kunt krijgen. En hoewel het krijgen van kanker altijd wordt veroorzaakt door verschillende factoren laten wetenschappelijke onderzoeken niet echt een verband zien. Serieuze aanwijzingen zijn er niet en dus hoef je daar niet bang voor te zijn. Er zijn zelfs aanwijzingen dat melk de kans op darmkanker juist iets verkleint. Krijg je kanker van melk? We hebben hier dus een absolute ‘nee’ te pakken (14-17).

Melk en botontkalking

Melk wordt vaak in één adem genoemd als het gaat om osteoporose of botontkalking. En aangezien niemand zwakke botten wil, is het toch wel fijn om te weten welke rol melk hierin speelt. Zuivelproducten (en dus melk) leveren zo’n 70% van onze dagelijkse calcium hoeveelheid. Melk zorgt daardoor voor een groot gedeelte van calcium en dit mineraal wordt inderdaad in verband gebracht met een goede botgezondheid dat vervolgens weer preventief kan werken tegen osteoporose.

Conclusie: melk kan inderdaad helpen bij het voorkomen van botontkalking (18-19).

Moet je melk drinken?

Of je wel of geen melk wilt drinken moet je natuurlijk lekker zelf weten. Je bent oud en wijs genoeg om dat zelf te beslissen. Op dit moment is melk gewoon niet zo hip en dat betekent dat we het vaker in de schappen laten staan. Geen ramp hoor, want er zijn genoeg producten die je kunt gebruiken als vervanging van melk. Het is echter wel zo dat je via melk veel nuttige voedingsstoffen binnenkrijgt, qua prijs valt het ook nog eens mee, dus tel uit je winst!

Conclusie: is melk ongezond?

Dan nu: is melk ongezond?

Dat melk een witte sloper zou zijn is eigenlijk niet waar. Slechts voor een aantal mensen kan melk dat wel zijn, zoals bij een koemelkallergie of een lactose-intolerantie. Gelukkig gaat het hierbij om een klein percentage van de bevolking en grote kans dat jij er prima tegen kan. En dat is wel prettig, want een glas melk bevat veel voedingsstoffen. Hoogwaardige eiwitten, wat vetten, koolhydraten en daarnaast een boel B-vitamines en mineralen. Laat de hype dus voor deze keer aan je voorbij gaan, er komt vast wel weer een nieuwe waar je wel bij kunt aanhaken.

Als we het dan toch over drank hebben: hier lees je gelijk hoe je je kater in toom kunt houden.

Bronnenlijst

1. Centraal Bureau voor de Statistiek. Meer melkvee, forse toename melkproductie. 2015. Beschikbaar via:
2. Centraal Bureau voor de Statistiek. CBS: Toename melkproductie na aanpassing zuivelbeleid. 2015.
3. ZuivelNL. Ketenorganisatie van de zuivelsector. Zuivel in cijfers 2013. 2013.
4. Dror,D.K, Allen, L.H. Dairy product intake in children and adolescents in developed countries: trends, nutritional contribution, and a review of association with health outcomes. Oxford University Press. 2014.
5. ZuivelOnline. Zuivel. Melk. Cijfers.
6. De jong, F.M. Ons Voedsel. Over wat erin zit, hoe het wordt gemaakt & wat het met ons doet. S’ Graveland. Fontaine Uitgevers BV. 2008. P187
7. De jong, F.M. Ons Voedsel. Over wat erin zit, hoe het wordt gemaakt & wat het met ons doet. S’ Graveland. Fontaine Uitgevers BV. 2008. P193
8. De jong, F.M. Ons Voedsel. Over wat erin zit, hoe het wordt gemaakt & wat het met ons doet. S’ Graveland. Fontaine Uitgevers BV. 2008. P188
9. Rolfers, S.R, Pinna, K, Whitney, E. Understanding Normal and Clinical Nutrition. Wadsworth. 2009. P.43
10. De jong, F.M. Ons Voedsel. Over wat erin zit, hoe het wordt gemaakt & wat het met ons doet. S’ Graveland. Fontaine Uitgevers BV. 2008. P.95
11. Stichting Voedselallergie. Home. Allergenen. Melk.
    12. De Jong, F.M. Ons Voedsel. ‘s-Graveland. Fontaine Uitgevers; 2008. P188
    13. MaagLeverDarmStichting. Sommige dingen zijn niet te verteren. Ziekten. Lactose-intolerantie. Klachten. Beschikbaar via: http://www.mlds.nl/ziekten/130/lactose-intolerantie/klachten/
    14. World Cancer Research Fund International. Breast Cancer. Our analysis of worldwide research on breast cancer. Beschikbaar via: http://www.wcrf.org/int/research-we-fund/continuous-update-project-findings-reports/breast-cancer
    15. Aun, D. Dairy products, calcium, and prostate cancer risk in the Physicians’ Health Study. Am J Clin Nutrition 101, 87-117
    16. World Cancer Resarch Fund. Food, Nutrition, Physical Activity, and the prevention of colorectal Cancer. Beschikbaar via: http://www.aicr.org/assets/docs/pdf/reports/Second_Expert_Report.pdf
    17. Li,F. Milk and dairy consumption and risk of bladder cancer: a meta-analysis. JNCI Cancer Institute. Beschikbaar via: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22137695
    18. Bodegraven AA, et al. Treatment of bone loss in osteopenic patients with Crohn’s disease: a double-blind, randomised trial of oral risedronate 35 mg once weekly or placebo, concomitant with calcium and vitamin D supplementation. Beschikbaar via: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24146170
    19. Zemel, MB, et al. Dairy augmentation of total and central fat loss in obese subjects. International Journal of Obesity. 2005. 29(4):391-7.