Wat is het verschil tussen kruiden en specerijen?

Wat is het verschil tussen kruiden en specerijen?

Kruiden en specerijen worden beiden in gerechten gebruikt om de smaak te verbeteren (of om überhaubt smaak te geven aan je eten), ze worden gebruikt in medicijnen en in cosmetica en parfum. We gooien het vaak onder dezelfde noemer, omdat dat zo lekker bekt, maar wat is het verschil tussen kruiden en specerijen nou eigenlijk?

Kruiden en specerijen worden vaak in 1 adem genoemd, ook omdat we vaak kruiden en specerijen door elkaar in kruidenmixen gebruiken. In onze Salade Parade gebruiken we bijvoorbeeld citroengras, peper en komijn, naast venkel, mint en selderij. In onze webshop vind je trouwens nog veel meer kittige kruidenmixen, zoals Potatoes 4 Pimps of Hoer op de Grill, allemaal zonder e-stoffen en toevoegingen en met heel weinig zout. Helemaal 100% puur dus.

Grappig ook dat we altijd kruiden en specerijen zeggen, nooit specerijen en kruiden.

Bekt gewoon niet.

Maar het feit dat we ze altijd door elkaar gebruiken is niet gek, want we gebruiken ze op vrijwel dezelfde manier: we gooien ze door ons eten om een lekkere smaak te geven aan het gerecht, dat anders een smakeloze brei was geweest. Bedenk je maar hoe je pasta zou zijn zonder basilicum, hoe je Mexicaanse wrap geweest was met alleen groenten en tomaten of je eitje zonder peper en zout.

Juist ja, daar zou zelfs Jamie Oliver moeite mee hebben.

Ook al gebruiken we ze voor hetzelfde doel, toch zit er wel echt een verschil tussen kruiden en specerijen.

Wat is het verschil tussen kruiden en specerijen?

Om gelijk met de deur in huis te vallen: het verschil tussen kruiden en specerijen zit ‘m in het klimaat waarin ze groeien en welk gedeelte van de plant/boom/struik je gebruikt.

Kruiden groeien meer in een gematigd klimaat. Dit zijn alle groene planten die je vast wel kent uit de supermarkt, denk bijvoorbeeld aan peterselie, dille en munt. Hieronder zie je een lijst van alle kruiden die er zijn. Als je je bedenkt welk gedeelte van die plantjes je gebruikt, zie je ook gelijk dat je alleen de bladeren gebruikt. Dat is dan ook het tweede verschil tussen kruiden en specerijen: bij kruiden gebruik je alleen de bladeren, bij specerijen ook heel andere delen. Denk bijvoorbeeld aan vanille, die uit een bloem groeit, of peper, die als trossen besjes groeit.

Kruiden sterven af na 1 seizoen gegroeid te hebben, specerijenplanten groeien veel langer door. Sommige kruiden sterven af, maar kunnen het seizoen daarna wel weer opknappen. Denk bijvoorbeeld aan salie, lavendel en rozemarijn. Specerijenplanten hebben veel langer de tijd nodig om specerijen te kunnen produceren: de barst van een kaneelboom levert bijvoorbeeld pas na jaren wat kaneel op; dat doe je niet binnen 2 jaar, dan is de stam nog veel te dun. Ook vanillebomen kunnen pas na 4-5 jaar vanille afgeven, mits ze bestuift worden (handmatig of door een bij).

In tegenstelling tot kruiden, groeien specerijen in een tropisch klimaat. Als je specerijen in een Nederlandse tuin wilt laten groeien, heb je echt een kas nodig.

Twee uitzonderingen zijn laurierblad en daun djeruk perut (citroenblad), deze faken de boel. Van beide producten gebruik je de bladeren, maar ze gedragen zich als specerijen. Zie beiden dan ook als specerij, dus kook ze vanaf het begin af aan mee en haal ze voor het opdienen uit je pan. Hoewel ze zich stoerder voordoen dan dat ze zijn, zijn het dus gewoon kruiden.

Welke kruiden zijn er?

Deze kruiden zul je, de één wat vaker dan de andere, tegenkomen:

• Basilicum. Alle Italiaanse moekes zijn hiermee opgegroeid. Basilicum geeft instant een frisse smaak aan je gerecht; denk niet alleen aan een pesto, maar ook door je salade, bij je visje, op je broodje of door een cocktail. Voeg basilicum pas op het einde toe aan je gerecht, anders wordt het slap.
• Dille is fris, maar kwetsbaar. Koop dille dus echt vlak van tevoren, anders is het mooie er al vanaf. Doordat dille zo fris is, past het perfect bij een visje, bij kip of bij groene erwten.
• Kamille is bloemig en gebruiken we vooral door de thee.
• Peterselie. Wist je dat je peterselie goed kunt gebruiken als je iets teveel knoflook voor je date hebt gegeten? Peterselie kun je goed in de tuin houden, want; bijna niet kapot te krijgen. Het is lekker bij eiergerechten en bij vis.
• Mint. Mint heeft natuurlijk een ultiem frisse smaak, maar pepermunt is nog veel frisser. Het is lekker door de thee, bij feta en door salades.
• Oregano. Oregano heeft een frisse smaak. We gebruiken ‘m vooral door pasta’s en rode sauzen.
• Lavendel. Niet alleen staat ie mooi in je tuin én is ie moeilijk kapot te krijgen, je maakt er ook heerlijke thee van.
• Dragon heeft een lichte anijssmaak en smaakt goed bij soepen, vlees en in sauzen.
• Daun djeruk perut, ook wel citroenblad genoemd. Is heerlijk bij curries, om vis of vlees mee in te pakken of om mee te stoven. Haal de blaadjes er wel uit, want je kunt ze niet opeten.
• Salie. Salie is goed bij keelpijn en wordt veel in stoofpotten en Italiaanse gerechten gebruikt.
• Venkel. Venkel lijkt op anijs, maar als je de venkel bakt, wordt de heftige anijssmaak minder. Heerlijk door een salade of bij vis. Ook lekker om je venkel te grillen en als bijgerecht te eten.
• Kervel. Niet heel bekend, wel lekker. Het heeft, net als venkel, iets weg van anijs.
• Rozemarijn. Deze gaat ook al lekker in je tuin. Lekker bij kip, vlees en groenten en bij een rode saus. Haal de stokjes er wel uit voordat je gaat eten, want deze gaan niet meebuigen.
• Koriander. Koriander kennen we allemaal wel. We gebruiken koriander veel in curries, maar is in combinatie met heftige gerechten lekker fris, denk aan de Chinese-, de Aziatische-, Mexicaanse- en de Indiase keuken.
• Tijm. Wordt veel gebruikt in Mediterrane, Italiaanse en Franse gerechten.
• Laurierblad. Alsof je in de sauna zit: beetje kruidnagel, beetje munt, beetje alles. Lekker in stoofgerechten en in soep. Haal wel de blaadjes eruit voordat je gaat eten.
• Stevia. Dit is lekker! Dit plantje is enorm zoet en is lekker door smoothies of je baksels. Je moet ‘m wel zelf laten groeien, want kant-en-klaar is ie niet te koop.
• Bieslook. Onderdeel van de knoflook familie en is lekker in soep, met ei en vis en over aardappels.

Welke specerijen zijn er?

Oh, ja. Jeetje. Die gaan we natuurlijk never nooit niet allemaal opnoemen, want het ging hier immers om het verschil tussen kruiden en specerijen, maar misschien toch leuk om er een paar te benoemen. We geven je de belangrijkste:

• Korianderzaad. Heel iets anders dan verse koriander. Korianderzaad is vooral geroosterd lekker en wordt veel gebruikt bij stoofpotten, bij vlees en in curry. Heb je weleens van Dukkah gehoord? Dit is een Egyptische kruidenmix met o.a. munt en koriander. Dit is heerlijk om je brood in te dippen en bij salades.
• Steranijs. Als hier de pot steranijs open gaat, ruikt het hele kantoor ernaar! Lekker in stoofpotten en soepen, maar ook heerlijk door zoete gerechten.
• Paprikapoeder. Komt oorspronkelijk uit Hongarije, waar ze het dan ook nog veel eten. Vooral de gerookte variant is lekker. Ik vind paprikapoeder bijna nooit lekker zo direct op een gerecht, maar juist in combinatie met andere specerijen. Dan zorgt paprikapoeder voor een zoetere smaak, terwijl alleen de paprika juist snel te bitter wordt.
• Geelwortel zoals we ‘m hier kennen, of turmeric, zoals ze ‘m in de rest van de wereld kennen. Geelwortel geldt vaak als basis van kerriepoeder en wordt gebruikt als goedkoop alternatief om rijst geel te kleuren. Ook gebruiken veel mensen ‘m in een latte vanwege de gezondheidseffecten, maar houd er wel rekening mee dat geelwortel een enorm sterke kleurstof is, dus dat je tanden kunnen verkleuren als je het zo sterk drinkt.
• Nootmuskaat. Nootmuskaat is heerlijk in zoete gerechten, of bij vlees. Vroeger in de tijd van de VOC  en matrozen maandenlang op zee zaten, gebruikten ze stiekem nootmuskaat om high te worden, zodat ze zich minder zouden vervelen.
• Gember. Heerlijk in curries, of zoals wij ‘m vaak drinken: in thee. Gember wordt niet alleen gebruikt in hartige gerechten, maar vooral ook in zoete, om ze net iets interessanter te maken.
• Kardemom. Dit is een heerlijk fris, zoet zaadje. Hier is ie favoriet.
• Kaneel. Wist je dat kaneel de barst van een boom is? Er wordt een stuk van de barst geschaafd en vervolgens krult dit op tot de vorm waarin wij kaneel kennen, doordat het in de zon gedroogd wordt.
• Kruidnagel. Warm en pittig tegelijk. Vroeger werd kruidnagel gebruikt als verdoving en die werking geldt nog steeds: kauw maar eens op een kruidnagel; je voelt binnen een paar seconden je tong niet meer.

Er zijn natuurlijk nog veel meer soorten specerijen, maar dan zijn we nog wel even bezig. Hier vind je een lijst van meer specerijen en kruidenmixen. Voor bijna alle gerechten geldt dat het lekkerder is om niet puur te gebruiken, maar in combinatie met andere specerijen of met interessante producten, zoals dadels, noten of kaas bijvoorbeeld.